Phnom Penh, het Parijs van Indo-China. De stad ligt op de plaats waar de rivieren Mekong en Tonlé Sap bij elkaar komen. Omdat de Mekong zich hier in vieren opsplitst noemen de Cambodjanen deze plek Chato Mukha, de vier gezichten. Hoewel de stad flink in ontwikkeling is heeft het haar karakter en charme bewaard. Er is nagenoeg geen hoogbouw maar wel vele brede boulevards en vervallen en/of opgeknapte oude Franse Villa's getuigen van het koloniale verleden.

Phnom Penh heeft ongeveer anderhalf miljoen inwoners en is daarmee de grootste stad van Cambodja. Ons hotel staat vlak bij het koninklijk paleis, een ongelofelijk complex, hierover later meer.

Volgens de legende is Phnom Penh ontstaan omdat ene mevrouw Penh vijf boeddhabeelden vond aan de rivier. Zij heeft daarvoor een tempel op een heuvel (Phnom) laten bouwen. Sindsdien staat de stad bekend als Phnom Penh, de heuvel van Penh. Lang daarvoor bestond de Angkor-dynastie en was Phnom Penh nog slechts een nederzetting.

Even iets over dit land (om de komende weken te kunnen begrijpen wat we vertellen en laten zien op foto's).

Driehonderd na Christus is er sprake van een staat in de Mekongdelta.

Het rijk van Angkor heeft bestaan van 802 tot 1432 en bevat Cambodja, delen van Laos en de gehele Mekongdelta.

Vervolgens vierhonderd jaar relatieve rust in Cambodja met veel deelstaten.

Koloniale periode van 1864 tot 1953 met Frankrijk als moederland.

Periode Koning Sihanouk van 1955 tot 1970.

Militaire coop door Lon Nol en de opkomst van de Rode Khmer van 1970 tot 1975.

Demokratisch Kampuchea van 1975 tot 1978 (Rode Khmer met Pol Pot)

Volksrepubliek Kampuchea tot 1989, overgangsregering onder toezicht van Vietnam.

Op weg naar stabiliteit (democratie) 1989 tot heden (Sihanouk wordt opnieuw Koning)

We zijn net in Phnom Penh en na een pittige busrit zijn we op zoek naar een lekker terras om even tot rust te komen, de hitte is overweldigend.

We nemen de laatste dagen alleen nog de goedkopere kamers zonder airco (of aircon zoals ze hier zeggen), maar met ven(tilator) dan is de klap met de buitentemperatuur niet zo groot. We zijn erg blij als het bewolkt is zodat de zon geen vat heeft op ons tere huidje. We lopen voornamelijk in lange broek en dun shirt met lange mouwen en natuurlijk de hoed die je op veel foto's ziet; die is hier onontbeerlijk.

Maar goed, gebleven bij het terras. Na een uur lopen met deze temperaturen heb je echt al behoefte aan rust, schaduw en water of cola. We hebben in ons leven nog niet zoveel cola gedronken als in de afgelopen twee weken.

Op een terras komen we in gesprek met de eigenaresse, A'van. Het terras ernaast blijkt de hele dag bezet te worden door in Phnom Penh wonende Engelsen. Dit laatste tot grote ergernis van onze gesprekspartner. Ongevraagd komt ze bij ons zitten en begint in onvervalsd Cambodjaans Engels te vertellen over haar leven. Op vragen antwoorden kan ze bijna niet; ze verstaat het niet of ze is te veel bezig met haar eigen verhaal. Wat we ongeveer begrijpen is dat de Europeanen die hier komen wonen Phnom Penh kapot maken door de prijzen van huizen op te drijven. Phnom Penh not happy herhaalt ze wel tig keer. Later blijkt dat ze zelf al een jaar een Zweedse vriend heeft.

Gezien haar leeftijd (Wim was zo onbeleefd om die te vragen), 45 jaar, vragen we haar naar haar ervaringen tijdens het regime van de Rode Khmer.

Maar daar wil ze liever niet over praten. Zij zat in Hanoi in die tijd, gevlucht omdat haar moeder als Vietnamese daar gemakkelijk kon verblijven.

Wij werden overigens bij aankomst op het terras met alle egars ontvangen.

Het barmeisje, A'lin, komt onmiddellijk met het spelletje 'vier op een rij' aanzetten en vraagt vrij dwingend: play game with me?

Annemarie beheerste dit spelletje vroeger behoorlijk goed, maar maakt tegen haar geen schijn van kans. Ze blijkt twintig jaar en speelt dit spel elke dag met klanten. Als we haar vragen naar haar toekomstdroom geeft ze niet thuis. Er komt niet veel meer uit dan een “I don't know”.

Dat is met de jongeman die ons dagelijks bedient bij ons favoriete restaurantje wel anders. Hij vertelt over zijn toekomstdroom. Hij is docent in het basisonderwijs en het restaurant is van zijn vrouw die in de VS een cursus koken heeft gevolgd. Vandaar dat er ook hamburger op het menu staat, maar wij beperken ons tot haar overheerlijke fried rice met chicken.

We praten met hem over de verschillen in onderwijs tussen Nederland en Cambodja. Hij is nieuwsgierig, praat redelijk goed Engels en er volgt een aangenaam gesprek. Het intrigerende vinden we wel dat hij doorstudeert voor docent op een High School (voor ons middelbaar onderwijs). Daarnaast wil hij samen met zijn vrouw naast het restaurant een guesthouse openen. Nu huurt hij dit pand nog, maar hij wil het gaan kopen en uitbreiden. Volgend jaar komt er een kind. Hij is pas drieentwintig jaar oud.

Rode Khmer en POL POT

We zijn in het Genocide Museum, het is werkelijk schokkend. De regering-Pol Pot voerde een radicale verandering van de samenleving door in 1975. Een nieuw begin van wat het jaar nul werd genoemd. Op 17 april werden ze in Phnom Penh nog als helden binnen gehaald. Binnen enkele uren na hun aankomst gaven de Rode Khmer de inwoners opdracht de hoofdstad te verlaten. Niemand werd ontzien, ook ouderen en zieken niet. Wie weigerde te vertrekken, werd ter plekke doodgeschoten. Na vaak dagenlange voettochten kwamen de stedelingen op hun bestemming waar ze tewerkgesteld werden in arbeidskampen en plattelandcommunes. Phnom Penh veranderde in een spookstad en had in het begin van 1979 nog maar 25.000 inwoners (daarvoor bijna anderhalf miljoen).

Op de puinhopen van de oude maatschappij moest een nieuwe agrarische communistische heilstaat verrijzen. Alles wat naar kapitalisme rook, werd met wortel en tak uitgeroeid. De handel werd stilgelegd, het privébezit afgeschaft evenals het geld. Ook radio, televisie en kranten werden verboden. Scholen en ziekenhuizen sloten hun deuren en het bezit van horloges werd verboden, die hadden boeren op het platteland niet nodig.

In 1979 werden de Rode Khmer en Pol Pot verjaagd door de Vietnamezen, terwijl de rest van de wereld toekeek.

Pol Pot (broeder nr. 1) en de Rode Khmer worden verantwoordelijk gehouden voor de dood van miljoenen mensen. Pol Pot is pas in 1997 gearresteerd en tot levenslange gevangenisstraf veroordeeld. Hij is overleden op 15 april 1998. Nuon Chea werd in september 2007 gearresteerd, veel later dus. Als broeder nr. 2 wordt hij gezien als de tweede man van de Rode Khmer. Op Pol Pot na zit de gehele Rode Khmer-leiding nog gevangen. Het is een heikele kwestie merken we Men verkeert nog in een struisvogelfase. Liever niet aan denken en al helemaal niet over praten.

Of het komt door wat we deze ochtend gezien hebben in het museum, de warmte of gewoon omdat we een virus hebben opgelopen; we zijn allebei ziek. Buikgriep in een mate waarop we echt moeten terugvallen op een paardenmiddel, gelukkig hebben we dat ook bij ons.

De volgende dag gaan we op weg naar de Killing Fields waar na één foto ons fototoestel het begeeft. Gisteren zijn we al met onze laptop naar de reperateur geweest, vandaag is het ons fototoestel (vocht, hitte?). We zien het herdenkingsmonument bij Choeung Ek (the Killing Fiels). Een gebouw van tientalle meters hoog, helemaal vol gestapeld met schedels. Toch te luguber voor een foto. In het begin schoten de Rode Khmer hun slachtoffers dood, maar om kogels te sparen gingen ze snel over op doodslaan met knuppels en geweerkolven.

We hebben het genocide-museum bezocht en de Killing Fields gezien. Genoeg schedels voor de rest van ons leven. Ook de martelpraktijken gezien. We willen daar nu ook liever niets meer over schrijven, komt later misschien wel weer. We zullen één of twee foto's plaatsen.

Terug in Phnom Penh gaan we op zoek naar een nieuw fototoestel. We vinden hetzelfde merk maar dan iets moderner.

Dan toch maar naar het koninklijk paleis, voor de Rode Khmer en ook na de Rode Khmer weer in ere hersteld. De koning heeft nog slechts een representatieve functie, zoals bij ons. Cambodja is een wankele democratie waar geen van de politieke partijen de meerderheid haalt waardoor ze tot elkaar veroordeeld zijn. Het lijkt ons goed als dat voorlopig zo blijft.

Het paleis is onbeschrijfelijk, wat een overdreven, pompeuze gebouwen doorspekt met boeddhisme. Prachtig om te zien als je de rest van wat je gezien hebt in dit land uitschakelt. Mooie gebouwen zoals wij die niet kennen en heel veel 'prullaria'. The Royal Palace bestaat uit een tiental prachtige gebouwen, de een nog groter en mooier dan de ander in een parkachtige omgeving. Kortom, onbeschrijfelijk, kijk maar naar de foto's.

Aan het einde van ons bezoek aan het paleis moeten we een fantastische tropische onweersbui afwachten, het regent werkelijk pijpenstelen. Na een half uurtje is het droog en kunnen we het Paleiskwartier verlaten. Dan staat ons wel een verrassing te wachten. Niet alleen het terrein van het paleis is onder water gelopen, maar ook de uitgang en de weg staan onder water. Het brengt prachtige taferelen teweeg. Kinderen die gaan badderen op straat, auto's die onder water lopen, Vrachtwagens die golven veroorzaken etc. We hebben werkelijk een fantastisch filmpje kunnen maken met ons nieuwe toestel. Maar gezien de lage uploadsnelheid van de verbinding hier gaat dat voorlopig niet op Hyves verschijnen. Daarom zijn de beloofde andere filmpjes ook nog niet verschenen.

Des avonds treffen we het weer, 'de koning is jarig'. Het park voor het paleis is helemaal vol met Cambodjanen. Opa's, oma's, vaders, moeders en uiteraard een stapel kinderen. Het is één groot feest in het park en het paleis is verlicht alsof het kerstmis is. We vallen op tussen het feestgedruis en mensen spreken ons aan, zo komen we ook te weten dat het de verjaardag is van de koning. Overigens wordt Koningdag hier drie dagen gevierd.

Morgen gaan we Phnom Penh verlaten, maar met smart. Phnom Penh is de leukste en mooiste stad die we tot nu toe gezien hebben. Het is werkelijk een metropool die zich kan meten met menig wereldstad.