Cuba beleven via Havana - Varadero - Trinidad - Vinales - Havana

We hebben in Oud-Havana een leuk appartement in de levendige straat O’Reilly. De eigenaar heeft ons opgehaald op het vliegveld. Als snel staan we op ons balkonnetje te genieten van het straatleven met een biertje in de hand. Onze koelkast staat vol met biertjes en zuiver drinkwater waar wij uiteraard tegen betaling gebruik van mogen maken. Er zijn geen ramen maar open luiken als zonwering waardoor het straatleven overweldigend binnenkomt. Oud-Havanna is geweldig met veel muziek in restaurants, cafés en op straat. Veel bedrijvigheid en Cubanen die een beetje hangen en spelletjes spelen zoals domino. Flaneren door de straten is erg leuk en we worden overal vriendelijk bejegend. Later zullen we ervaren dat het toch ook om geld gaat; de toerist is in Cuba inmiddels een reële melkkoe!

La Habana is een stad met prachtige koloniale gebouwen die er vaak half vervallen bijstaan. Veel panden worden opgeknapt, maar het duurt nog heel lang voordat de stad weer in oude doen is. Overal in Cuba mag gerookt worden ook binnen en dat is toch weer een gekke gewaarwording ;-) Wim past zich aan en rookt een echte Havana-sigaar op het balkon van ons appartement. We bezoeken ook het nieuwe Havana, de stad van Fidel met z’n grote pleinen en herinneringen aan de overwinning. Je kunt er niet omheen met uithangborden als ‘Fidel o Muerte’, maar we horen ook kritische geluiden als de mannen iets teveel rum op hebben. We bemerken dat de zestigjarige boycot en het communistisch denken inmiddels diepe littekens getrokken heeft door Cuba en Havanna. De oude stad is een chaos, ingevallen panden waar toch mensen wonen, geen of slechte riolering, vuil op straat en overal stinkt het. Schril contrast met de omgeving van het Capitolo, de regeringsgebouwen en de sjieke hotels.

Achter de Façade van vrolijkheid blijft vooral triestheid over in Cuba. Het leven is voor 95% van de bevolking hard, taai en zwaar. Er is een overschot aan Casa Particulares, restaurantjes en cafeetjes omdat iedereen een graantje wil meepikken. Danslessen van Cubaanse mannen op pleinen met vrouwelijke toeristen gaat over beloning. Het vrolijke en opgewekte karakter van de Cubanen, het muziekmaken op pleinen en in restaurants gaat vooral over geld verdienen. Mooi voorbeeld is het gedrag van personeel in staatswinkels waar geen enkele uitdaging bestaat om je best te doen, de mensen daar zijn ongeïnteresseerd tot vrij bot. Het romantische beeld van de oude auto’s betekent tevens een ongelofelijke vervuiling in een stad als Havana. Zeker op het platteland waar de meeste toeristen niet komen zien we auto’s, tractoren, paardenkarren en landwerktuig, ossenkarren en geitenkarren die bij ons in het museum staan, maar waar de mensen hier dagelijks van afhankelijk zijn. De wegen buiten toeristische gebieden zijn bijna onbegaanbaar (zie foto’s) en de mensen in die dorpen zijn alles behalve vrolijk. Rum kan dan veel goedmaken……..we zien in een achterafkroegje een man drie keer van z’n stoel afvallen.

Ontbijten buiten de deur in Havana blijkt wat karig dus als we wat inkopen doen, kunnen we in ieder geval zelf ontbijt en lunch bereiden, helaas zijn we even vergeten dat Cuba een communistische staat is waar geen supermarkten zijn, maar verschillende soorten staatswinkels met slechts enkele producten. Een staatswinkel met producten als Heineken, vele soorten rum, boter, worstjes, kaas en soep. In een andere winkel moet je zijn voor toiletpapier/tissues, frisdrank en water. Producten als tandpasta, shampoo ed zijn weer in een andere winkel te verkrijgen, maar het is wel zoeken. Er zijn ook broodwinkels, brood wordt ’s-ochtends overigens ook aangeboden door een luid-roepende verkoper. Met een soort karretje komt hij al voor acht uur roepend door onze straat gelopen om brood te verkopen. Geen markten zoals zo overdadig in de rest van zuid-Amerika afgelopen maanden.

Geen verrassing maar wel heel vervelend: er is geen vrije WiFi op Cuba. Je kunt een speciale kaart kopen waarmee je 1uur kunt internetten, bij aankoop worden je paspoortgegevens ingevoerd in de computer. Er zijn in de stad een paar plekken waar je kunt internetten meestal bij een Plaza, een sjiek hotel of een muziekpunt. Na een paar dagen hebben we onze 2e verrassing in communistisch Cuba. We worden verzocht niet te reizen met de locale omnibus, maar met speciale toeristenbussen. Voor het ticket-bureau van die tourbussen spreekt een man ons aan; hij biedt een taxi-collectivo aan die ons voor 40 euro naar Varadero zal brengen.

In Varadero logeren we bij Bertha en Alfredo, dat mag inmiddels na de versoepelingen van de bevelhebbers. We hebben een kamer met eigen douche op 30 meter afstand tot het prachtige strand. Varadero is een langgerekt schiereiland met 22 km prachtig strand en een azuurblauwe zee waar veel toeristen op afkomen. We kunnen nog wel zien dat de orkaan van een paar weken geleden veel schade veroorzaakt heeft. Bertha vertelt ons dat het hele schiereiland geëvacueerd was. Verder zien we ook dat Cubanen afval gewoon weggooien, zelfs op het strand. Een andere dag worden we door twee politieagenten aangesproken, ze hebben dan inmiddels drie kwartier bij onze spullen gestaan, om ons te vermanen niet meer zolang over strand te wandelen zonder onze spullen mee te nemen, dit om diefstal te voorkomen.

Een Taxi-collectivo verplaatst ons voor 30 cuc pp (27euro) driehonderd km richting Trinidad, maar we zitten wel met z’n drieën achterin een oude Peugeot 309. s’ Ochtends de twee andere ophalen kost ons al een half uur/drie kwartier. Vervolgens maken we ook nog een omweg voor een pakketje dat ergens moet worden geleverd. Als de chauffeur dan weer instapt zegt Wim "senior, linea recta Trinidad por favor" Er wordt vervolgens twee uur niet meer gesproken en de chauffeur zet ons in Trinidad op de verkeerde Plaza af ;-) Wij vinden hostal El Albertico dicht bij Plaza Mayor het muziekcentrum van de stad en tevens WiFi-punt.

Trinidad is te omschrijven als een klein provinciestadje waar het leven heeft stilgestaan. Smalle straatjes van enorme kiezelkeien met aan weerszijde kleurrijke huisjes. Straten waar het leven voortkabbelt; oude mannen die zitten te kletsen, vrouwen met hun kinderen, paardenkarren en levendige muziek op straat. We zijn vijftig jaar terug in de tijd waar dus ook vele toeristen uit de hele wereld op afkomen. Voortdurend worden taxiritjes in oude auto’s aangeboden naar de waterval en Playa Ancon, het strand met parasols van palmboomblad. We zijn een keer met zo’n oude taxi naar het strand gereden die ons vervolgens drie uur later weer opgehaald heeft. Wij vonden Playa Ancon overigens minder mooi dan het strand en de zee in Varadero.

Een paar dagen later, we hebben van de vorige taxiritjes geleerd, onderhandelen we met een ‘taxi-privado’ die ons voor 40 cuc pp weer naar Havana brengt. Terug in Havana heeft Cubacar-rent een Chinese auto ‘Geely’ voor ons klaarstaan, het blijkt net een echte auto ;-) In Cuba op de snelweg rijden is een belevenis op zich; op de ‘vluchtstrook’ rijden fietsers, paardenkarren en zien we borden ‘Cruce Peligroso’ die ons waarschuwen voor oversteekplaatsen voor fietsers, ossenkarren, voetgangers etc vaak in de buurt van dorpjes en gehuchten.

Met onze Geely verkennen we het gebied rondom het dorpje Vinales, een van de mooiste valleien van Cuba. Het gebied doet ons een beetje denken aan noord-Italië met afgeplatte bergen waar ook veel grotten met ondergrondse rivieren voorkomen. Wij bezoeken Cueva del Indio, een mooie grot die we voor de helft kunnen belopen om vervolgens met een bootje naar de uitgang te worden gebracht. We rijden later maar wat rond om een indruk te krijgen van Cuba en komen uit bij de kust waar we wat rondlopen en genieten van een heerlijke lunch van vers-gevangen vis. We nemen een andere route terug en doen er drie uur over om terug te komen in Vinales. Halfverharde binnenwegen met vreselijke gaten en dorpjes waar het leven meer dan zestig jaar achterloopt. Er is weinig vrolijkheid te bekennen in dit deel van Cuba. We nemen lifters mee als het begint te regenen, een jong gezin dat nog zeker 8 km had moeten lopen naar Vinales.

Te paard bezoeken we het nationale park ‘Valle de Vinales’ tevens de grootste tabaksleverancier voor de Cubaanse sigaar. We komen bij de tabaksfarm ‘Casa del Veguero’ waar we uitleg krijgen over het planten, groeien, oogsten en drogen van tabak. Daarnaast maken ze ook koffie en rum die wij wel even mogen proeven, het paardrijden gaat daarna een stuk gemakkelijker ;-) De opbrengsten moeten voor 90% verkocht worden aan de staat en 10% mag men zelf behouden. Te paard bezoeken we ook een Finca (boerderijtje) gelegen aan een meertje waar veel toeristen komen. Er is leuke muziek en er wordt gedronken en gedanst. Vier tot vijf uur in het zadel valt ons erg zwaar, de zadels zijn niet zo comfortabel wat erg pijnlijke billen oplevert.

Vinales zelf is een en al toerisme, de ene Casa Particulara na de andere en het ene restaurant na het andere. We testen elke avond een ander restaurant, de kaart is hier niet erg uitgebreid, maar wel van redelijke kwaliteit. Op enig moment, ik sta aan de straatkant naar de menukaart te kijken terwijl Annemarie al heeft plaatsgenomen, vraagt een dame aan mij, “Where you from en wat’s your name”. Ze blijkt me gezelschap te willen houden en we praten even wat. Als ik even iets tegen Annemarie zeg die drie meter verder op het terras zit, schiet de dame weg ;-)

Zondag 29 oktober beleven we de nationale sport in Cuba ‘beisbol’. We zitten op de tribune bij een locale vriendschappelijke wedstrijd in Vinales. Op maandag 30 oktober rijden we terug naar Havanna via een binnendoor route, het is een prachtig heuvellandschap dat bijna Aziatisch aandoet. Vijf minuten voor de uiterste inlevertijd parkeren we onze Geely voor het kantoortje van Cubacar-rent, de manager staat al aan straat te wachten.

De drie laatste dagen in Havanna is weer genieten en tegelijkertijd afscheid nemen van deze mooie stad. We maken ons ook langzaam op voor de terugreis naar Nederland. Twee weken uitrusten is niet zo ons ding hebben we gemerkt, maar we hebben wel erg genoten van Cuba. Als dit verhaal vrijdag 3 november op onze weblog staat dan zijn we weer thuis ;-)

De geschiedenis van Cuba, het grootste Caribische eiland, loopt ver terug. Tot de 15e eeuw werd het eiland bewoond door indianen en in 1492 ontdekt door Columbus. In 1512 werd Cuba een Spaanse kolonie. Het eiland stond meer dan drie eeuwen onder Spaans bestuur en werd de haven van het Spaanse rijk: alle kostbaarheden (goud en zilver) die door de Spanjaarden uit Zuid-Amerika werden gehaald werden via Havana naar Spanje verscheept.

In tegenstelling tot de rest van Latijns-America wist Spanje Cuba tot aan het einde van de 19e eeuw te behouden. Maar toen kwamen de Cubanen in opstand, gesteund door de Verenigde Staten. In 1898 veroverde de VS het land na de Spaans-Amerikaanse oorlog en gaf het in 1902 formele onafhankelijkheid. De VS bleef echter nog erg veel invloed behouden, waarna in 1952 Fidel Castro een revolutie begon. Deze mislukte, maar op 1 januari 1959 nam Castro de macht over op Cuba. De denkbeelden van Fidel Castro zijn van communistische aard en hierdoor kwam het land meerdere malen in aanvaring met de Verenigde Staten. Als gevolg hiervan zocht Cuba steun bij de Sovjet-Unie, wat in 1962 leidde tot de Cuba-crisis (er is een mooie film over, maar ik ben de titel vergeten).

Na het uiteenvallen van de Sovjet Unie verloor Cuba zijn belangrijkste handelspartner en bondgenoot, waarna de economie van het land volledig instortte. Dit werd versterkt door het embargo dat de VS in 1960 had ingesteld. Het land verbrak dit isolement door toenadering te zoeken tot andere landen in Zuid-Amerika en dan vooral met het Venezuela van Hugo Chavez. Sinds 2008 is Raul Castro, de broer van Fidel, de president van Cuba. Overal zie je Fidel Castroen Che Guevara in boeken, gebouwen, borden, vlaggen enz.