In Yucatan het zuidelijkste schiereiland van Mexico, hebben we een hele week genoten van de prachtige bouwwerken (ruïnes) van de Maya-cultuur. Onze route langs Tempels en Piramides was mooi gekozen qua opbouw en werd elke dag indrukwekkender. Al eerder hadden we het over Ankor Wat (Cambodja) en Machu Picchu (Peru), maar deze bouwwerken van de Maya-bevolking (Mexico) horen zeker in het rijtje thuis.

De vroegste monumenten (2000 vCr) van de Mayacultuur bestaan uit eenvoudige, soms met cement bedekte grafheuvels. Deze zouden zich echter in latere tijden tot imposante, uit steen opgetrokken piramides ontwikkelen. Er ontstond een stad-statencultuur die was gebaseerd op intensieve landbouw. De piramides, die werden gebouwd in hun religieuze centra, zijn hiervan de meest indrukwekkende overblijfselen, maar ook de paleizen van hun koningen. Andere belangrijke overblijfselen zijn de opgerichte stenen die de Maya zelf Tetun noemden ofwel boomstenen. Zij stellen de heerser voor, meestal voorzien van een hiërogliefentekst die de daden van de koning beschrijft. De maatschappij van de Maya’s kende een strikte hiërarchie en was onderverdeeld in klassen, zoals die van ambachtslieden, kooplieden en boeren. Vanaf de 8e en 9e eeuw trad het verval van de Mayacultuur in. De meeste steden van het centrale laagland werden verlaten. Oorlog, de gevolgen van roofbouw en droogte worden vaak genoemd als reden voor de neergang, alleen of in combinatie. Er zijn inderdaad archeologische aanwijzingen voor oorlog, opstand en hongersnood uit een aantal plaatsen in het laagland. De Mayacultuur is echter nooit verdwenen, zoals wel wordt beweerd, maar zette zich voort aan de randen van het oude kernland: op het noorden van het schiereiland Yucatan en in de hooglanden van Guatemala. De Mayasteden van het noordelijk laagland van Yucatán bleven nog een aantal eeuwen floreren. Dit waren vooralsteden als Chichen Itza, Uxmal, Tulum en Coba.

Daarom hebben wij dezevier ruïne-steden uitgekozen om te gaan bezoeken. We trekken daar een hele week voor uit. Nadat we geland zijn in Cancun huren we een auto op het vliegveld en verlaten deze vreselijke toeristische omgeving en stoppen in Tulum Pueblo een plaatsje vlak bij de gelijknamige ruïnestad. Het is niet meer dan een straat met hotelletjes, bars en (souvenir)winkeltjes. We verblijven daar twee nachten, proberen de Salsa te dansen en bezoeken van hieruit ‘Tulum’ en ‘Coba’.

Tulum; Mayastad op de kliffen aan de Caribische zee heette waarschijnlijk Zama; ochtendstad of stad van de Zonsopgang. Tulum betekent muur, de ruïnestad is aan de kust gebouwd, helemaal ommuurd en er staan verschillende tempels. Een van de bouwwerken diende als een soort vuurtoren. Hier werd 's nachts een vuur aangestoken dat door een opening in een muur scheen. Hierdoor konden de zeelieden tussen de riffen door navigeren. De eerste inscriptie in Tulum dateert uit 564 maar de bloeiperiode van de stad was van de elfde tot de vijftiende eeuw. Deze stad had destijds een Religieuze functie maar werd ook als handelscentrum gebruikt. Zo kwamen hier land- en zeeroutes bij elkaar en werd er waarschijnlijk zelfs handel gedreven met de binnenlanden van het huidige Guatemala.

Coba met z’n ruïnes is gelegen aan de oevers van de meren Lago Coba en Lago Macanxoc. De stad werd opgericht kort na het begin van de jaartelling en groeide uit tot een stadstaat die zijn hoogtepunt kende tussen 600 en 800. De stad had indertijd waarschijnlijk zo rond de 50.000 inwoners en besloeg een oppervlakte van zo'n 80 km². Bij de komst van de Spanjaarden was de stad nog steeds gedeeltelijk bewoond, maar raakte daarna in de vergetelheid totdat in 1920 een groep wetenschappers de stad weer vond. In Cobá is onder andere de Tempelpiramide Nohoch-Mul (ook Castillo genoemd) van 42 meter hoogte, die je ook nog eens mag beklimmen.

We reizen verder naar Valladolid de oudste koloniale stad in Yucatán ook wel “Mueblo Mágico” genoemd. Dit kleine stadje heeft een compleet andere sfeer dan de kustplaatsen met de standaard opzet van Spaanse vestigingen in Yucatán. Namelijk brede straten, gebouwd op een vierkant grid met in het midden een groot plein. Het plein, dat vandaag de dag de naam Parque Francisco Cantón heeft is Heerlijkom te vertoeven, te kijken en bekeken worden. Niet alleen de mensen zorgen voor kleur, ook alle gebouwen rondom het plein zijn in mooie pastelkleurtjes geschilderd en geven een gezellige sfeer aan de stad. Wij verblijven er twee nachten om van hieruit twee tempelcomplexen ‘Chichen Itza’ en ‘Uxmal’ te bezoeken.

Chichén Itzá was een van de belangrijkste steden van de Maya’s met de piramide van Kukulcan. Het staat op de Werelderfgoedlijst van Unesco. De stad werd pas laat in de geschiedenis (10e eeuw) voor de Maya belangrijk. Volgens de legendes werd de stad in 986 gesticht door Topiltzin Ce Alcatel Quetzalcoatl, maar vermoedelijk is de stad al ouder en werd hij in 987 veroverd door Topiltzin. In deze tijd eindigde de Klassieke Tijd van de Maya en veel van de steden van het zuiden kwamen leeg te staan. De oude heerschappij had afgedaan. In Chichén Itzá werd daarom een andere staatsinrichting gehanteerd die meer op collectief leiderschap neerkwam. Bovendien stond de staat meer open voor het burgerschap van mensen uit andere streken die veroverd werden en zo werd Chichén Itzá het centrum van een groter rijk dan de Maya's tot dusver gekend hadden. Chichén Itzá ligt niet ver van de rand van de oude krater van Chicxulub. Van deze beroemde krater, die gevormd is door de inslag die waarschijnlijk een eind maakte aan de dinosauriërs is aan het oppervlak niet veel te zien, behalve de Cenotes, ondergrondse poelen die in het klovenstelsel van de krater gevormd zijn. Daar verkregende Maya’s hun essentiële watervoorziening met erg zuiver water.

Uxmal is een Maya ruïnestad 80 kilometer ten zuiden van Merida. Uxmal werd rond het jaar 500 door Hun Uitzil Chac Tutul Xiu gesticht. De macht bleef voor eeuwen in de handen van de familie Xiu. Het grootste gedeelte van de stad werd tussen700 en 1000 gebouwd. Op het hoogtepunt leefden er zo'n 25.000 mensen. Rond 1200 verloor de stad aan betekenis en verplaatsten de Xiu hun hoofdstad naar Mani. Beschrijvingen van Spaanse conquistadores duiden er echter op dat Uxmal in de 16e eeuw nog bewoond was. Uxmal staat terecht op de lijst van Werelderfgoedlijst van Unesco met prachtige paleizen nog redelijk intact.

Wij besluiten om drie nachten te overnachten in Izamal, een koloniaal stadje in het centrum van Yucatan zodat we de laatste dag weer op tijd op het vliegveld kunnen zijn. Behalve vijf verschillende (ruïne) piramides uit de Maya-cultuur is de belangrijkste bezienswaardigheid in Izamal het grote oude klooster genaamd Convento de San Antonio de Padua. Dit koloniale gebouw stamt uit 1561 en is op het platform van de belangrijkste piramide gebouwd met de stenen en rotsen vandie piramide. Het klooster is net als de rest van de gebouwen in Izamal, volledig mosterdgeel geschilderd. Wij vernamen dat dit idee ontstaan en ister erevan een bezoek vanPaus Johannes Paules in 1993. Rondom het klooster liggen twee mooie pleinen: helaas treffen wij een soort kermis op de pleinen vanwege het feest van de……iets religieus in ieder geval.

Zaterdag vliegen we naar Havana op Cuba……….en gaan we lekker uitrusten………. ;-)